De VOG-P als dé oplossing?

Vorige maand kwam aan het licht dat het personeel in de gevangenis van Nieuwersluis zich regelmatig schuldig maakte aan grensoverschrijdend gedrag jegens vrouwelijke gedetineerden. Dit gedrag hield bijvoorbeeld seksueel getinte opmerkingen, tongzoenen, pesten en schreeuwen in. De gedetineerde vrouwen durfden de incidenten veelal niet te melden. Het is ook gebleken dat soms geen actie werd ondernomen wanneer gedetineerden wel melding durfden te maken.

Deze situatie illustreert een cultuur die wordt gecreëerd door niet-integer gedrag vanuit de gevangenismedewerkers. Voor zowel de gedetineerden als de andere medewerkers ontstaat daardoor een onveilige omgeving. Bij dergelijke organisaties mag je verwachten dat er integer personeel werkzaam is. Juist ook als de missie van deze organisatie luidt: “De Dienst Justitiële Inrichtingen levert een bijdrage aan de veiligheid van de samenleving door de tenuitvoerlegging van vrijheidsstraffen en vrijheidsbenemende maatregelen en door de aan onze zorg toevertrouwde personen de kans te bieden een maatschappelijk aanvaardbaar bestaan op te bouwen.”. Maar wat doet de overheid eraan om te zorgen voor integer personeel?

De Verklaring Omtrent het Gedrag

Vaak wordt er bij het aannemen van personeel een Verklaring Omtrent het Gedrag (VOG) aangevraagd. Werkgevers denken dat dit voldoende is voor het aannemen van betrouwbaar en integer personeel. In een eerdere blog hebben wij al uitgelegd wat maakt dat de VOG een gevoel van schijnveiligheid creëert. Justis toetst namelijk alleen strafbare feiten op een bepaald profiel. Ze toetsen dus niet alle strafbare feiten. Daarnaast kan de VOG niet afgewezen worden als een persoon geen strafblad heeft. Dit betekent dat een persoon grenzen over kan gaan bij andere werkgevers, maar alsnog een VOG zal krijgen zolang er nooit aangifte is gedaan. Dit kan beter toch?

Dé oplossing: VOG-P

Sinds juli 2022 bestaat daarom de ‘VOG-P’, oftewel de Verklaring Omtrent het Gedrag Politiegegevens. De VOG-P gaat verder dan de normale VOG: Justis raadpleegt namelijk niet alleen justitiële gegevens, maar ook politiegegevens. Hieronder vallen processen-verbaal en mutaties. Deze politiegegevens kunnen op zichzelf doorslaggevend zijn voor de weigering van de VOG, ook als de persoon geen strafblad heeft.

Justis beschrijft de VOG-P daarom als “een aanvulling voor gevallen waarin bestaande screeningsinstrumenten, zoals een gewone VOG, een veiligheidsonderzoek door de AIVD of een Bibob-toets, niet passend of voldoende zijn.”. Opvallend is dat Justis de VOG-P dus als ‘een aanvulling’ omschrijft. Dit indiceert dat de VOG-P op zichzelf niet voldoende is. Waarom wordt de normale VOG op zichzelf dan wel vaak als een bewijs van integriteit gezien door werkgevers?

Het addertje onder het gras

Het introduceren van de VOG-P klinkt dus mooi. Maar helaas is de VOG-P niet voor elke sector en functie beschikbaar. Er zijn twee regelingen waarin de werkgevers, welke in aanmerking komen voor de VOG-P, zijn opgenomen: ‘Regeling aanwijzing functies VOG politiegegevens’ van 24 juni 2022 en de ‘Regeling aanwijzing functies VOG politiegegevens’ van 3 april 2023.

Belangrijke voorwaarden waar aan moet worden voldaan voordat er een VOG-P aangevraagd kan worden, zijn:

• Er is een bevoegdheid om geweld te gebruiken binnen de functie;
  
• de functie heeft toegang tot gevoelige informatie over openbare orde, veiligheid en handhaving;
  
• de functie heeft betrokkenheid bij integriteitsbeoordelingen door het openbaar bestuur.

En de rest?

De VOG-P is tot nu toe dus vooral gericht op overheidspersoneel. Andere werkgevers moeten het nog doen met de normale VOG, welke niet afgewezen kan worden zolang er geen strafblad is. Zoals eerder aangegeven: iemand kan herhaald niet-integer gedrag tonen, zonder dat er sprake is van een veroordeling. Deze persoon zal dan altijd een VOG krijgen. Dit creëert schijnveiligheid.

Maar wat kunt u als werkgever dan wel doen? Het antwoord is: screenen. Door middel van een screening wordt er verder gekeken dan alleen het strafblad. Er wordt bijvoorbeeld gekeken of een persoon integer is bij het aanleveren van informatie en hoe een persoon zich heeft gedragen bij eerdere werkgevers. Gedrag uit het verleden is namelijk een belangrijke indicator voor gedrag in de toekomst. Mocht u dus ook interesse hebben in het toetsen van de integriteit van uw nieuwe personeel, waarin verder gekeken wordt dan een strafblad, dan kunt u altijd vrijblijvend contact met ons opnemen!