Drugscriminaliteit in Nederland: Wat schuilt er achter dat onschuldige pilletje

Drugsgebruik wordt steeds normaler in onze maatschappij. Mensen gebruiken drugs vaak voor hun plezier, zoals een pilletje op festivals of een jointje met vrienden. Je maakt zo een afspraak met de dealer via WhatsApp. Maar achter dat onschuldige pilletje schuilt een donkere wereld van drugscriminaliteit. De productie en verspreiding van drugs gaan vaak gepaard met georganiseerde misdaad. Met een toenemend drugsgebruik, is er daarom ook toenemende drugscriminaliteit. Hoe zit het Nederlandse drugsbeleid in elkaar en welke sporen van drugscriminaliteit zien wij terug in onze samenleving?

Daarom zien we een groeiend aantal maatregelen om drugscriminaliteit aan te pakken. Onlangs werd aangekondigd dat in het bezit zijn van specifieke chemische stoffen, uitsluitend bedoeld voor de productie van harddrugs, verboden wordt. Bovendien zal de AIVD tienduizenden havenmedewerkers screenen. Maar welke impact heeft drugscriminaliteit op onze samenleving? En hoe is het drugsbeleid in Nederland verder georganiseerd?

Opiumwet: gericht op gezondheid, niet op criminaliteit

Het Nederlandse drugsbeleid richt zich vooral op het voorkomen en beperken van drugsgebruik en de gezondheidsschade. Door het vroegtijdig signaleren en een adequeate behandeling bij verslaving. Dit beleid gaat dus vooral om de gezondheidseffecten van gebruikers en niet om drugsgebruik als een criminele kwestie.

Dit is ook te zien in de Opiumwet, de belangrijkste wet binnen het drugsbeleid. Met deze wet is de import, export, productie, teelt, handel en het in bezit van drugs strafbaar, maar het gebruik ervan niet. Hierdoor kunnen mensen met drugsproblemen hulp zoeken. Met de focus op genezing, blijft de aanpak van drugscriminaliteit onderbelicht.

Nederland: een spil in de internationale drugshandel

Nederland speelt namelijk een grote rol in de internationale drugshandel, waardoor 90% van de georganiseerde criminaliteit in ons land gerelateerd is aan drugs. Deze gevolgen zijn steeds meer terug te zien in onze maatschappij. Dit wordt ook wel ondermijning genoemd: de vermenging van de onderwereld en de bovenwereld. Het geld dat bijvoorbeeld met deze criminaliteit wordt verdiend, raakt verweven met de reguliere economie.

Bovendien neemt het geweld in onze maatschappij toe, met vergaande gevolgen voor iedereen. Denk bijvoorbeeld aan het groeiende aantal explosies in Nederland, voortvloeiend uit conflicten binnen de criminele wereld. Volgens Ahmed Aboutaleb, de burgemeester van Rotterdam, ontstaan deze conflicten mede door de onderscheppingen van drugs in de Rotterdamse haven. Hierdoor ontvangen criminelen hun geld niet, wat leidt tot schulden binnen het criminele circuit. Niet enkel rivalen zijn doelwit van deze criminelen, maar ook familieleden van de rivalen, zoals besproken in onze blog over de beveiliging van (kroon)getuigen.

Jongeren en drugscriminaliteit

Verder zijn jongeren in toenemende mate betrokken bij drugscriminaliteit. Jongeren worden namelijk vaak ingezet als ‘uithalers’. Deze jongeren moeten de drugs uit de containers halen wanneer deze in de haven aankomen.  Jongeren uit achterstandswijken zijn hier extra kwetsbaar voor, aangezien zij met het criminele geld een bepaalde sociale status binnen de straatcultuur kunnen verwerven. Eenmaal geronseld, wat vaak op  scholen  gebeurt, worden jongeren regelmatig met harde dwangmiddelen binnen het criminele circuit gehouden. Hierdoor worden deze jongeren vaak slachtoffers van criminele uitbuiting.

Publieke-private samenwerking en legalisering: dé oplossing?

Daders worden straffen opgelegd. De strafrechtelijke aanpak met een punitief doel wordt uitgevoerd door politie en Openbaar Ministerie. Echter, deze aanpak alleen is niet genoeg. Een preventieve aanpak is cruciaal om criminaliteit te voorkomen. Hiervoor ligt steeds vaker de nadruk op een publiek-private samenwerking, met opsporingsdiensten, ondernemers en overheidsdiensten. Deze samenwerking gebruikt een barrièremodel: door barrières op te werpen, worden criminele processen verstoord. Partijen in deze samenwerking zijn onder andere opsporingsdiensten, Regionale Informatie- en Expertise Centra (RIEC’s), bedrijven, overheidsdiensten en ondernemers.

De vraag rijst of legaliseren van drugs een oplossing is. Hoewel dit drugs uit het strafrecht haalt, betekent het niet dat alles zomaar toegestaan is. Legalisering gaat gepaard met regelgeving rondom productie en handel, zoals leeftijdsgrenzen, goede voorlichting, richtlijnen voor afvalverwerking en kwaliteitseisen in het productieproces. Hierdoor vermindert milieucriminaliteit en het risico op slechte of vervuilde drugs. Een hogere prijs door accijns of btw kan het gebruik voor sommigen minder aantrekkelijk maken. Voorstanders van legalisering menen dat criminelen minder zullen verdienen aan drugsproductie en -handel, waardoor criminaliteit afneemt.

Echter, niet iedereen is overtuigd van de voordelen van legalisering. Critici stellen dat dit slechts de focus van criminaliteit verschuift; in plaats van drugshandel zouden criminelen zich dan richten op zaken als mensensmokkel en orgaanhandel. Bovendien moet Nederland rekening houden met internationale regelgeving. Wanneer drugs in andere landen verboden zijn, wordt Nederland aantrekkelijk voor criminele organisaties omdat ze legaal de drugs kunnen doorvoeren.

Wat kunnen we doen?

Of de criminaliteit vermindert wanneer drugs gelegaliseerd worden, is dus verre van zeker. Het is daarom belangrijk dat we ons blijven richten op de preventieve én reactieve aanpak tegen drugscriminaliteit. Door het proces zo moeilijk mogelijk te maken, wordt Nederland geen aantrekkelijke plek voor drugscriminelen. Bewustwording speelt hierbij een cruciale rol: mensen moeten zich realiseren dat hun ‘onschuldige’ pilletje op een festival indirect bijdraagt aan liquidaties, explosies en uitbuiting.

Ondernemers kunnen alert blijven op signalen van ondermijning en de risico’s in hun organisatie. Denk bijvoorbeeld aan een werknemer die informatie over de familieleden van de rivalen uit het interne systeem kan delen. Wees als ondernemer daarom bewust van de risico’s op bepaalde functies en de kwetsbaarheden van je werknemers. Blijf tevens alert op wie je binnenhaalt!

Wilt u hulp met het identificeren van risico’s en het opstellen van een screenbeleid? Neem dan vrijblijvend contact op met Levent Bedrijfsrecherche.