Fraude in Nederland

Dinsdag 29 maart jl. is het onderzoeksrapport ‘Fraudevictimisatie in Nederland’ van de Universiteit Twente aangeboden aan Kamerlid Anne Kuik. Zij is lid van de Vaste commissie voor Justitie en Veiligheid. Dit is het eerste uitgebreide onderzoek naar slachtoffers van fraude in Nederland. In deze blog bespreken wij de uitkomsten van dit onderzoek. Tevens geven wij een aantal tips om je beter te weren tegen fraude.

Voordat wij dieper in gaan op het onderzoek is een belangrijke vraag: wat is fraude? Fraude is een vorm van bedrog. Door middel van opzettelijke verleiding probeert een kwaadwillende een onrechtmatig voordeel te krijgen. Er bestaan veel verschillende vormen van fraude die met het jaar groeien. Eén van deze vormen is aankoopfraude. Uit het onderzoek is naar voren gekomen dat de meeste slachtoffers dit type fraude kent. Bij deze vorm leveren de fraudeurs niet het product of de dienst waar door het slachtoffer voor is betaald. Ongeveer 1,5 miljoen personen in Nederland zijn in 2020 slachtoffer geworden van aankoop fraude!

Financiële schade

Slachtofferschap van fraude kan verschillende gevolgen met zich meebrengen. Het meest voorkomende gevolg is geldverlies, wat hij de meeste slachtoffers gelukkig geen grote schadepost is. Het mediane geldverlies van slachtoffers is namelijk €50,-. Een belangrijke kanttekening hierbij is dat er grote uitschieters zijn met geldverlies van bijna €50.000,-. Hierdoor ligt het gemiddelde geldverlies een stuk hoger, namelijk €954.-. In de meeste gevallen krijgen de slachtoffers het geld niet terug waardoor de financiële schade permanent is. Opvallend is dat de meeste slachtoffers niet eens proberen om het geld terug of vergoed te krijgen. De verklaring hiervan is simpel.

Meldingsbereidheid

Uit het onderzoek is gebleken dat maar 11,8% van de slachtoffers contact opneemt met de politie. Dit gebeurt vaker bij slachtofferschap gebeurtenissen met een groot geldverlies. Aan de slachtoffers overige slachtoffers is gevraagd waarom ze geen contact hebben opgenomen met de politie. De voornaamste redenen die de slachtoffers gaven zijn:

• Contact met politie zou niet helpen;
• Het slachtoffer had geen zin of tijd;
• Het slachtoffer vond zijn / haar situatie geen zaak voor de politie;
• Er was volgens het slachtoffer te weinig schade geleden om contact op te nemen.

Daarnaast contacteren slachtoffers organisaties als  banken en creditkaartmaatschappijen  vrijwel nooit.

Doordat de meldingsbereidheid laag is bij slachtofferschap van fraude ontstaat er een ‘dark number‘. Deze term gebruiken instanties (zoals de politie) om niet-geregistreerde misdaad aan te duiden. Doordat het dark number bij fraude erg hoog is, is er geen volledig zich op het aantal fraude gevallen in Nederland. Het melden van fraude is daarom enorm belangrijk zodat instanties een compleet beeld te krijgen. Zo kunnen zij ook beter acteren!

Belangrijke factoren

Uit het onderzoek is gebleken dat twee factoren van groot belang zijn bij het wel of niet slagen van een fraudeactie: zelfcontrole (impulsiviteit) en kennis over fraude. Door de focus te leggen op deze twee factoren is het mogelijk om preventieve maatregelen te nemen.

Impulsiviteit

Zelfcontrole/impulsiviteit is de eerste belangrijke factor bij het wel of niet slagen van een fraudeactie. Impulsiviteit is lastig te veranderen omdat het een karaktereigenschap is. Wel zijn er een aantal tips om impulsiviteit te beheersen:

• Zorg voor weinig prikkels tijdens het uitvoeren van bijvoorbeeld een betaling. Hierdoor is er minder afleiding en ligt de aandacht op de handeling. Het eventueel vroegtijdig herkennen van fraude is door deze focus beter mogelijk.
• Voer altijd een dubbele check uit voor het afronden van o.a. een betaling. Door ‘een stap terug te nemen’ is het mogelijk om helder naar de situatie te kijken en eventuele verdachte signalen te herkennen.

Kennis over fraude

Kennis over fraude is de tweede belangrijke factor bij het wel of niet slagen van een fraudeactie. Deze factor is in vergelijking met impulsiviteit makkelijker te beïnvloeden. Dit zijn een aantal belangrijke onderwerpen voor het vergrootten van de kennis over fraude:

• Werkwijze van de fraudeurs. Door het kennen van de werkwijze is het herkennen van fraude ook mogelijk. Op de site van de Fraudehelpdesk is een artikel gepubliceerd dat helder de werkwijze van fraudeurs toelicht.
• Procedures van o.a. de bank. Verdachte afwijkende en verdachte handelingen kunnen eerder opgemerkt worden door het kennen van de procedures van de bank. De bank zal bijvoorbeeld nooit om een pincode vragen. De procedures en tips zijn te vinden op de site van je bank.
• Verschillende soorten fraude. Tegenwoordig zijn er veel verschillende vormen van fraude en het aantal groeit elk jaar. Op de site van het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid staat een uitgebreide toelichting verschillende vormen van fraude.