Het gevaar van nevenfuncties

Een tweede baan, of andere functie, naast het hoofdberoep uitvoeren is tegenwoordig niet vreemd. Men doet dit bijvoorbeeld voor de persoonlijke ontwikkeling of de afwisseling die het biedt in het dagelijks leven. Maar er schuilt een gevaar in het hebben van nevenfuncties. Het brengt met zich mee dat er (schijn van) conflicterende belangen kan ontstaan. Onlangs schreef NOS dat woningcorporatiebazen privé actief zijn als vastgoedbelegger. Topfunctionarissen bleken ook huizen in hetzelfde gebied te verhuren waarin de corporatie actief is. Hier bestaat dan de schijn dat er sprake kan zijn van voorkennis bij deze corporatiebazen ten behoeve van eigen gewin. In dit geval schaadt het de naam van de corporaties en vraagt het om de integriteitscode aan te scherpen.

Maar wat valt er allemaal onder nevenfuncties? Wat maakt dat er een gevaar schuil gaat achter nevenfuncties en welke gevolgen heeft dat voor de organisatie? En tot slot, hoe krijgt u zelf meer inzage in de nevenfuncties die door uw werknemers worden uitgevoerd? Deze blog zal u het antwoord op deze vragen geven.

Nevenfunctie; een breed maar duidelijk begrip

Nevenfuncties verwijzen naar aanvullende werkzaamheden, taken of rollen die een persoon naast zijn of haar hoofdactiviteiten uitvoert. Dit kan variëren van het bekleden van een bestuursfunctie bij een non-profitorganisatie tot het hebben van een bijbaan in een compleet andere sector. Het zijn alle werkzaamheden die verricht worden en los staan van het hoofdberoep.

Voorbeelden zijn politieke activiteiten bij de gemeente waar men ingeschreven staat. Of lidmaatschap van een Raad van Commissarissen en andere bestuurdersfuncties bij verenigingen of stichtingen. Maar ook een vrijwilligersrol bij de plaatselijke sportvereniging kan al bestempeld worden als nevenfunctie.

Dienen van meer belangen

Nevenfuncties naast het hoofdberoep uitvoeren is niet fout. Er zijn zelfs werkgevers die aanmoedigen om naast de werkzaamheden actief te zijn in andere functies. Daar komt bij dat de uitvoer van nevenfuncties per 1 augustus 2022 niet verboden mag worden door werkgevers, tenzij daar een objectieve reden voor is. Zo’n objectieve reden kan bijvoorbeeld betrekking hebben op de gezondheid, veiligheid, bescherming van bedrijfsinformatie of het vermijden van belangenconflict.

Het uitoefenen van dergelijke functies roept namelijk wel het gevaar op dat er (schijn van) belangenconflict kan ontstaan. Men dient namelijk meerdere belangen die invloed op elkaar kunnen uitoefenen. Het gevolg is dat de integriteit van één van deze belangen in het geding kan komen. Een ander risico dat meespeelt is dat er verwaarlozing kan ontstaan van het hoofdberoep. Een nevenfunctie kan dermate veel tijd en aandacht vragen waardoor het belang van het hoofdberoep ondergeschikt raakt.

Uitvoering van nevenfuncties vraagt daarom om openheid en transparantie. Als dat ontbreekt en er ontstaat bijvoorbeeld een (schijn van) conflicterend belang, dan kan dat grote gevolgen hebben voor de organisatie.

Van imagoschade tot verwaarlozing

Het verzwijgen of verbergen van nevenfuncties kan aanzienlijke gevolgen met zich meebrengen, zowel voor individuen als voor organisaties. Een organisatie kan bijvoorbeeld imagoschade oplopen en haar geloofwaardigheid en betrouwbaarheid verliezen. Denk bijvoorbeeld aan de betrouwbaarheid van de Nederlandse politiek of politici. Zo bleek uit onderzoek van Zembla in 2020 dat veel politici geen nevenactiviteiten registreren waar dat wel verplicht is! Onder anderen Baudet zou nevenfuncties niet gemeld hebben waar dit wel verplicht is. Het College van onderzoek integriteit van de Tweede Kamer heeft destijds geconcludeerd dat hij deze functies wel had moeten opgeven.

Maar ook verminderende werkprestaties van het individu kan een gevolg zijn. Het individu kan bijvoorbeeld meer waarde hechten aan het andere belang waardoor de prestaties in het hoofdberoep achterblijven.

Openheid en transparantie funderen het vertrouwen

Openheid en transparantie zijn twee belangrijke elementen als het gaat om nevenfuncties. Het biedt de mogelijkheid voor werkgever en werknemer om afstemming te zoeken in bijvoorbeeld de tijdsbesteding. Maar ook kan er gekeken worden naar de mogelijke conflicten die kunnen ontstaan in de verschillende belangen die er spelen. Indien nodig, kunnen hier dan ook aanvullende, schriftelijke, afspraken over gemaakt worden.

Uit onze screeningen blijkt dat deze openheid en transparantie nog wel eens ontbreekt. En als openheid en transparantie ontbreekt, dan kan dat het vertrouwen en de integriteit van de werknemer schaden. Een screening van personeel, waarin ook nevenfuncties onderzocht worden, is daarom een essentieel onderdeel van het waarborgen van integriteit en betrouwbaarheid binnen een organisatie. Door openheid te stimuleren en transparantie te bevorderen, kunnen potentiële belangenconflicten en ethische dilemma’s vroegtijdig worden geïdentificeerd en aangepakt.

Wenst u meer inzage te krijgen in de nevenfuncties van uw werknemer? Kijk op onze website voor meer informatie of neem contact met ons op via 088 – 9876010.